آشنايي با مشهورترين طرح‌هاي قالي ايراني

طرح‌هاي قالي ايراني بسيار متنوع است؛ و رنگ‌هاي زنده آن، ساخته شده به دستان هنرمند طراحان فرش از قرن‌ها پيش است. طرح‌هاي قالي ارتباطي نزديك با فرهنگ، هنر، آداب و سنن مردم اين سرزمين دارد و هر نقشي داستان خاص خود را دارد. در اين نوشته وب‌سايت قاليشويي نوين مي‌خواهيم شما را با مشهورترين طرح‌هاي ايراني در اين زمينه آشنا كنيم.

قالي طرح اسليمي

شايد بتوان اسليمي را معروف‌ترين طرح فرش ايراني دانست. طرحي كه بسياري از ما با آن آشنا هستيم. طرح اسليمي شامل چندين مدل مختلف است؛ كه با دخل و تصرف‌هاي گوناگون به چند گروه فرعي از جمله اسليمي ترنج دار، اسليمي لچك ترنج، اسليمي ماري، اسليمي شكسته و اسليمي بندي تقسيم مي‌شود.
وجه تسميه نام‌گذاري اين طرح به نام اسليمي، به درستي مشخص نيست. عده‌اي بر اين باورند كه اسليمي مختصر شده كلمه اسلامي باشد. حتما ديده‌ايد كه اين طرح در نقش و نگارهاي اسلامي كاربردهاي زيادي دارد. از سويي اسليمي را به معناي جوانه نيز به كار مي‌برده‌اند؛ و دقت در طرح‌هاي اين قالي شما را با بي‌شمار شاخه‌هاي دوراني كه در ميان برگ‌ها ريشه دوانده‌اند، روبرو مي‌كند.
مشهورترين اسليمي را با نام دهان اژدر مي‌شناسند. در اين طرح، هر شاخه به دو بخش متقارن تقسيم مي‌شود و هر بخش نشان كرد يكي از فك‌هاي بالا و پايين اژدها است.

قالي طرح ماهي درهم

طرح ماهي درهم طي مدت‌هاي طولاني دچار تغييرات بسيار شده است. علت اين امر نيز آن بوده كه از ابتداي پيدايش، طرحي كامل و بر اساس نقشه قبلي نبوده است. اين طرح را بايد در زمره طرح‌هاي ايلياتي دسته‌بندي كرد. طرحي كه قالي‌بافان ايلات و عشاير به آن علاقه بسياري داشته و برگرفته از سبك زندگي و تجربه زيسته آنها بوده است.
اما زيبايي و هنر نهفته در اين فرش، طراحان برجسته فرش را بر آن داشته كه طي سال‌ها، طرح‌هاي منظم و خاصي را با توجه به چارچوب اصلي آن توليد كنند. ماهي فراهان و زنبوري، ماهي هرات، ريز ماهي، خرده ماهي، ماهي درهم بندي و… از جمله معروف‌ترين طرح‌هايي هستند كه بر اساس طرح ماهي درهم طراحي شده است. اما ريشه اصلي اين طرح شهرستان بيرجند بوده و از آنجا به ساير مناطق كشور گسترش يافته است.

قالي طرح شاه عباسي

شاه عباسي نام يكي ديگر از مشهورترين طرح‌هاي قالي ايراني است. اين طرح بر اساس نوع خاصي گل طراحي شده كه به آن شاه عباسي مي‌گويند. گل‌هاي شاه عباسي در اين طرح هم در متن فرش و هم در حاشيه آن نقشي اساسي ايفا مي‌كنند و البته در كنار اين گل شاخه‌ها، برگ‌ها و حتي گاهي ختائي‌ها و اسليمي‌ها نيز حضور داشته و تكميل كننده نقش اصلي مي‌شوند.
طرح شاه عباسي شامل چند زير مجموعه نيز هستند؛ كه از جمله آنها مي‌توان به شاه عباسي تصرفي، ترنجي طره دار، لچك ترنج كف ساده، شيخ صفي، افشان، لچك ترنج، جانوري، درختي، طره دار سلسله‌اي و… اشاره كرد.

قالي طرح ايلي

قالي طرح ايلي را شايد بتوان از جمله اصيل‌ترين طرح‌هاي قالي ايراني ناميد؛ چرا كه اين طرح از قديمي‌ترين طرح‌هاي موجود براي فرش ايراني است. قالي‌بافان ايليات و عشاير، طراح اصلي اين نقش بوده‌اند و آن را بر اساس ديده‌ها و سبك زندگي خود ساخته‌اند. بنابراين طرح ايلي را مي‌تواند برگرفته از طبيعت ايران دانست.
اين طرح مانند عشاير بافنده آن، به يك نقطه ايران تعلق نداشته و از غرب تا شرق و جنوب تا شامل، به اشكال گوناگون گسترش يافته است. البته نام‌گذاري بخش‌هاي مختلف طرح و گروه‌هاي زيرمجموعه آن، مبدا آن را به خوبي نشان مي‌دهد. نام سران عشاير و مناطق مختلف، از جمله اين موارد هستند. قشقايي بته، افشاري، خاتوني، اردبيل، ساوه، تفرش، خمسه، هريس، مهربان، زنجان، مشكين شهر، بختياري، گبه، يلمه، كردي، سنه، دسته گل، علي ميرزايي، سنگ چوبي و… همگي از اين جمله هستند.